Bất kỳ một cuộc chiến tranh nào cũng sẽ đều kết thúc bằng hòa bình. Đấy là quy luật. Sau khi chấm dứt chiến sự sẽ bắt đầu một quá trình không kém khó khăn - phục hồi những đổ nát.
Vấn đề quan trọng nhất của đất nước - chiến tranh ở Donbass - ở chính Ukraine thời gian cuối vẫn còn là "hậu trường". Việc này giải thích được. Mọi người đã mệt mỏi vì chiến tranh. Chuyện này xảy ra thường xuyên, sự thật không dễ chịu thường bị bỏ qua. Nhưng có một sự thật không thể bác bỏ: không một vấn đề nào có thể giải quyết được bằng cách im lặng. Bây giờ chúng ta càng im lặng thì càng khó để nói chuyện trong tương lai.
Debalshevo
Ảnh GettyImages/fotobank.ua
Trên nền của sự lo ngại chung trong các bản tin về Ukraine người ta đưa tin tức về các vụ bắn phá, va chạm và thiệt hại. Nhưng lại thiếu những bàn luận theo hai vấn đề chính.
Thứ nhất - ngừng chiến tranh như thế nào. Hôm nay đã có hiệp ước Minsk nhưng không có những chính sách nhất quán để thực hiện trong thực tế. Và những người lãnh đạo đất nước, và cả các đại diện của các "nước cộng hòa" không được công nhận bàn luận về hòa bình rất hiếm, miễn cưỡng và mơ hồ. Hầu như không nghe thấy gì về các bước cần thiết để giải quyết xung đột.
Thứ hai - sau đó làm thế nào để khắc phục hậu quả cho khu vực và người dân. Hiện tại, rất tiếc, không một chuyên gia, không một cơ sở khoa học nhận lấy việc dùng phương pháp nhân (multiplier method) để đánh giá toàn bộ mức độ thiệt hại kinh tế hàng ngày cho Ukraine.
Đáng tiếc. Bởi vì im lặng trong trường hợp này sẽ bị de dọa bởi những cú sốc về kinh tế và xã hội mới. Tôi dẫn ra vài con số. Xung đột ở Donbass kéo dài đã hơn 1 năm. Trong thời gian này hơn 6 nghìn người chết và gần 16 nghìn người bị thương (chỉ dân thường), hơn 1,2 triệu người phải di tản trong nước.
Để người tị nạn làm quen với chỗ ở mới và tìm việc cho những người thất nghiệp mới - đó là gánh nặng xã hội rất lớn cho ngân sách. Ai đó có tính toán đến việc này không?
Liệu đã có con số được nói ra, Ukraine nợ những công dân của mình bị mắc kẹt ở lãnh thổ không kiểm soát được bao nhiêu tiền? Hay là chính phủ bí mật hy vọng sẽ tiết kiệm được những chi trả này trong tương lai?
Cuối cùng, đánh giá trực tiếp về hậu quả của chiến sự. Theo các số liệu khác nhau, trên lãnh thổ Donbass bị phá hoàn toàn hay bị hỏng đến 20% năng lực vận tải và phân phối điện, gần 35% cơ sở hạ tầng giao thông vận tải, hơn 20 nghìn ngôi nhà, hàng trăm cơ sở xã hội.
Hàng chục các hãng lớn ở Donbass ngừng làm việc. Ví dụ, do một phần các mỏ ngững làm việc năm 2014 mà lượng than khai thác ở Ukraine giảm 35%.
Chỉ trong năm 2014 sản xuất công nghiệp của tỉnh Donesk giảm 31,5%, còn Lugansk - giảm 42%. Kết quả là đóng góp sản xuất của tỉnh Donesk và Lugansk vào tổng sản phẩm khu vực có thể giảm từ 16,4% trước chiến tranh xuống còn 5,6% trong năm 2015. Việc này ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả tài chính chung của đất nước và hậu quả là đến mức sống của người dân.
Tổng thể, theo những ước tính chính thức gần đúng nhất, để phục hồi Donbass và vượt qua hậu quả của chiến sự Ukraine cần khoảng 8 tỉ dollar. Theo tỉ giá hiện nay là khoảng 176 tỉ grivna. Đấy là một phần ba ngân sách quốc gia trong năm.
Trong dự toán cho năm tới chỉ xem xét khoảng 1,5 tỉ grivna cho "tăng khả năng phòng thủ và an ninh quốc gia, đồng thời để phục hồi các cơ sở của tỉnh Donesk và Lugansk". Nhưng thực tế chỉ cung cấp tài chính cho nhu cầu của quân đội. Tiền cho việc xây dựng hòa bình không được phân bổ. Còn 300 triệu grivna cho việc phục hồi trợ cấp bị chậm cho tỉnh Donesk và Lugansk. Nhưng đấy chỉ như muối bỏ bể.
Debalshevo
Ảnh GettyImages/fotobank.ua
Tiền cần thiết để khôi phục Donbass trong ngân sách của Ukraine không có. Thu hút tiền vay nợ, viện trợ và từ nước ngoài là không tránh khỏi.
Theo trạng thái đầu tháng 5 để khắc phục hậu quả của chiến sự ở Donbass Ukraine có đảm bảo được nhận 1,688 tỉ dollar. Số đó ít hơn 20% nhu cầu cần thiết. Hỗ trợ thiết thực cho Ukraine được các quốc gia hứa như Đức (565 tr), Ba Lan (113 tr) và Thụy Sĩ (100 tr).
Quỹ của các tổ chức quốc tế là quan trọng cho việc phục hồi cơ sở hạ tầng ở Donbass. LHQ phân bổ trợ giúp không hoàn lại 316 triệu dollar cho việc này, EBRD - 791 triệu dollar tiền cho vay.
Thật sự, cho đền thời điểm hôm nay Ukraine mới nhận được 332 triệu - 4,15% mức cần thiết.
Thực tế, trong điều kiện thâm hụt ngân quỹ riêng, Ukraine không còn cách nào khác ngoài việc tiếp tục tìm ở các tổ chức quốc tế và các quốc gia khác. Nhưng nhà tài trợ và cho vay, như đã cho thấy ở vài hội thảo quốc tế, hoàn toàn sẵn sàng phân bổ tiền cho các dự án tương tự nếu họ tin chắc rằng tiền sẽ được sử dụng đúng mục đích và mang lại lợi ích thực sự. Và để thuyết phục được những đối tác nước ngoài này, chính phủ Ukraine chỉ có một cách duy nhất - xây dựng hệ thống minh bạch để quản lý tiền thu hút được.
Ngay từ đâu các vẫn đề này cần phải được cơ quan nhà nước của Ukraine về việc phục hồi Donbass, chính thức được chính phủ Ukraine thành lập từ tháng 9 năm 2014, nhận trách nhiệm. Đã có kế hoạch rằng cơ quan chấp hànhtrung ương sẽ thực thi chính sách nhà nước về phục hồi tình Donesk và Lugansk (Donbass). Cụ thể, thực hiện các biện pháp để phục hồi cơ sở hạ tầng của khu vực, làm việc với các vấn đề an sinh xã hội của người di tản, đề xuất các phương thức để khôi phục cuộc sống yên bình.
Cơ quan này giống như nhiều cơ quan khác ở Ukraine, trong 7 tháng tồn tại của mình vẫn chưa bắt đầu công việc, còn lãnh đạo của nó ngồi trên ghế vẻn vẹn có 22 ngày sau đó bị cách chức. Thực tế Ukraine nhận được thêm một cơ quan quan liêu không lầm việc gì cho đất nước.
Tất nhiên, ngừng chiến sự là điều kiện tiên quyết để cơ quan có thể bắt đầu làm việc. Tuy nhiên hiện tại công việc cho nó đã quá đủ. So sánh với tháng 5 năm 2014 lãnh thổ Donbass không dưới quyền kiểm soát của Ukraine giảm đi 2 lần. Trên lãnh thổ Donbass được kiểm soát bởi Ukraine cũng như ở hơn 1 triệu người di tản có đủ các vấn đề cần phải giải quyết nhưng cơ quan này không làm..
Kết quả là Donbass và những người di cư chỉ còn lại một mình đối mặt với các vấn đề của họ. Thực tế là giải quyết chúng nằm trên vai của chính quyền sở tại, của các tổ chức tình nguyện và đơn gian là của những công dân có trách nhiệm. Rõ ràng rằng nhà nước Ukraine không có thể hoặc không muốn giải quyết ngay cả các vấn đề hiện tại chưa nói đến các vấn đề sẽ gắn với việc khôi phục khu vực trong tương lai.
Căn cứ vào tình hình hiện tại, cơ hội thực tế hơn cả đê khôi phục Donbass là tạo ra một quỹ quốc tế trợ giúp khu vực dưới sự bảo trợ của LHQ hay hội đồng Châu Âu. Quỹ này cần làm việc với nguyên tắc minh bạch và rõ ràng trước công chúng và những người đầu tư.
Một thực tế tương tự đã được thực hiện khá thành công khôi phục lại vùng xung đột ở Nam Tư cũ, nơi mà từ năm 2000 đến 2008 các văn phòng của cơ quan Châu Âu về tái thiết đã điều phối các dự án quốc tế với tổng tiền gần 3 tỉ Euro. Trong khi đó những thông tin về chi phí được đăng trong tạp chí trong các nguồn mở và trên web site của cơ quan.
Quỹ quốc tế tương tự có thể làm việc ở Ukraine hường luồng tiền trự tiếp khôi phục lại những tàn phá trong vùng mà không qua các cơ quan không minh bạch của chính quyền Ukraine. Ví dụ, chuyển trực tiếp tiền đến cho nhà thầu đang thực hiện công việc khôi phục. Về phía mình, chi phí tiền, tiến trình và chất lượng công việc cần phải được kiểm soát bởi các chuyên gia quốc tế. Nhờ việc phi chính trị và minh bạch của công việc quỹ như vậy có thể thu hút và tích lũy không chỉ các quỹ đầu tư và cho vây mà còn cả những đóng góp nhân đạo tư nhân từ khắp thế giới.
Bước khẩn cấp không kém là phát triển và thông qua chương trình quốc gia thống nhất về khắc phục hậu quả chiến tranh. Hơn nữa, dựa vào tầm quan trọng của tài liệu này nó cần phải được chấp nhận bởi quốc hội như là luật của Ukraine.
Nếu không bắt đầu làm việc loại bỏ các hậu quả của chiến tranh ngay bây giờ - sau này sẽ phức tạp hơn và đắt hơn. Điểm nóng ở trung tâm Châu Âu, hiện tại chỉ là Donbass, không cần cho cả Ukraine và cả cộng đồng thế giới. Cũng như, với Donbass bị tàn phá bởi chiến tranh - việc này đơn giản là không có lợi. Biện pháp tương trợ trong vấn đề khôi phục Donbass giúp khu vực không chỉ phục hồi lần nữa từ đống tro tàn, như Phượng Hoàng, mà còn trở thành động lực phát triển kinh tế cho toàn đất nước.
Aleksandr Klimenko
Cựu bộ trưởng doanh thu và chi phí Ukraine, 2012-2013; Sáng lập viên tổ chức xã hội "Khôi phục Donbass"
Bài viết được đăng trên Fobers phiên bản tiếng Nga ngày 4/6/2015
V.A.N chuyển ngữ
Комментариев нет:
Отправить комментарий